Mona

MONA

-¡QUÉ MONA!
-¡NO SOY MONA, SOY PERSONA!

Sanbenito

SANBENITO

-¡DESDE LUEGO...! ¡MATA A UNA SOLA PERSONA Y YA TE LLAMAN ASESINA!

Entrar

Entrar

ME LLAMO BEATRIZ Y SE ME DA FATAL SEDUCIR MOZOS...

-¿ALGUNA VEZ HAS MATADO A ALGUIEN?

-¡NO, NO...! ¡QUERÍA DECIR...! ¿ALGUNA VEZ HAS MATADO A ALGUIEN Y TE HAS REÍDO?

¡MUCHO MEJOR!

Control

CONTROL

-¡JA, TE DEJAS MANIPULAR POR UN LÁSER!

-¡Y TÚ TE DEJAS MANIPULAR POR LA TELEVISIÓN!

Wittgenstein-en filosofia

Wittgenstein-en filosofia

Juan José Angulo

Lehenengo Wittgenstein

Wittgenstein-ek Tractatus Logico-Philosophicus idatzi zuen, bertan esan zuen lengoaiaren funtzioa figuratiboa dela. Hots, lengoiak munduko gertaerak seinalatzen dituzte, lengoia errefentziala da, berak esan du zer dagoen mundua eta gertaerak irudikatzen dituzte.

Lengoaiak proposizio atomikoetan bana daiteke. Proposizio bakoitzak gertaera bat deskribatzen du. Proposizioak faltsuak edo egiazkoak izan daitezke eta badakigu proposizioa egiazkoa da baldin eta deskribatzen duen fenomenoa munduan existitzen den (bestela proposizioa faltsua izango da).

Lengoiaren mugak gure munduko mugak dira. Izan ere, lengoia errefentziala denez gero, zerbait seinalatzen ez badugu, ezin dezakegu horretaz pentsatu. Enpirikoki froga dezakegu zerbait munduan dagoela; eta proposizio bat deskribatzaile ez bada, zentzurik gabekoa izango da. Adibidez, metafisikaren proposizioak zentzugabekoak dira: abstrabtuak dira eta frogaezina deskribatzen dute, ez dute ezer esan.

Bigarren Wittgenstein

Geroago, Wittgenstein-ek Ikerketa filosofikoak idatzi zuen. Liburu honetan esan zuen lengoiaren funtzioa ez dela bakarrik errealitatea deskribatzea. Hori erabilera bat da, baina lengoaiak badauzka beste erabilera batzuk. 

Lengoaiak joko linguistiko ezberdinak dauzka eta joko bakoitzak bere funtzionamendu eta arau propioak dauzka. Proposizio bat ulertzeko ikusi behar dugu zein kontextutan dagoen eta zein den bere erabilera. Adibidez, proposizio bat poetikoa izan daiteke eta, nahiz eta ezer ez deskribatu, zentzuzkoa izan daiteke mintzatzailentzat.

Nietzsche-ren filosofia

Nietzsche-ren filosofía

Juan José Angulo de la Calle

Metafisika klasikoaren arabera, errealitatean gauza batzuk errepikatzen dira eta izaki bakoitzak bere izarea finko bat dauka. Hortaz, munduan izaera iraunkorrak daude, agian esentziak dira.

Hala ere, Nietzsche-ren ustez, izaki guztiak etengabe aldatzen direnez gero, ez dago izarea finkorik, ez dago absolutorik.  Nietzschek esentzia metafisikoak eta balore tradizionalak lotzen dituzte, eta hórrela bata existitzen ez bada, bestea faltsua izan behar da. Beraz, ez dago balore absolutorik, arau finko betetzea ez da ezinbestekoa eta horiek aukeratu gabe jarraitzea gamelu bezala aritzea da; hots, gameluak zama bizkarreratzen du beti gauza bera egiten duelako, eta geuk gameluak bezala arau zaharrak zamatzen ditugu pentsatu gabe.  Nietzsche-ren ustez, lehoi izan behar dugu eta arau zaharren kontra matxinatu behar dugu, geroago ume inuzente bat izateko, nork arau berriak asma ditzake.

Esentzia aldaezinak eta balore absolutuak onartu genituen mundo aldakorra beldurgarritzat hartzeagatik.  Mundu aldakor batean ezer ez da ziur, aldaketa gogorrak eta liskarrak egon daitezke, eta bizitza arriskutsua izan daitek.  Mundu aldakor honetan, sufrimendua dago eta geuk mina ez dugunez barneratzen, beste mundo ideal batzuk asmatzen ditugu, non guztia bigun eta ona da (hala nola, paradizua, Ideien mundua, aurrerabidea edo etorkizuneko gizartea).  Batzuek, sufrimendua barneratzen ez dutenez, sufrimenduaren errudunak bilatu nahi ditu hauer zigor dezaten.  Hori da mendekuaren ezpiritua eta horretan dautza moralitate tradizionala eta justiziaren kontzeptu tradizionala; kulpa sentimendua mendekuaren ezpirituan datza, kontua da bakoitzak bere burua erruduntzat hartzen duela (eta pentsatzen du zigorra bat jasoz gero, geroago sufrimendua bukatuko da).

Arau absolutuak ez egonda,  balore edo helburu berriak asma ditzakegu.  Mundu aldakor honetan bakoitzak zerbait nahi du eta besteen kontra borroka dezake zerbait gehiago lortzeko, beraz, bakoitzak boterea nahi du: gehiago lortu, handiagoa izan, gauza gehiago eta hobeto egin nahi du.  Hori da boterearen borondatea, indar gehiago lortzeko nahia da.

Gizakiok ere badaukagu botere hori eta super-gizakia izan nahi dugu.  Horretarako, frogak gainditu behar dugu.  Gupida gainditu behar dugu; izan ere, gupida da besteen sufrimendua ez onartzea da eta super-gizakiak bai alaitasuna, bai sufrimendua barneratu behar du, bizitza osoa onartu behar duelako.  Super-gizakiak froga hori gainditu duela frogatzeko, amaigabeko itzulera erronka gainditu behar du.  Froga honetan ontzat hartu behar du bere bizitza behin eta berriro bizi beharko du, aldaketarik gabe.  Hori onartuz gero, bere indarra frogatuko du eta gai izango da balore berriak sortzeko, bere bizimodu propioa eraikiz.

Hegel-en filosofia

Hegel-en filosofia

Juan José Angulo de la Calle

Aintzinako filosofiaren arabera, ezagutza objetiboa da. Hau da, ezagutza errealitatearen deskribapena da. Filosofia modernoaren iritziz, ordea, ezagutza subjetiboa da: ezagutza gure irudikapenari buruzkoa da, ez du zuzen errealitatea azaltzen, baizik eta azaltzen du nola pentsatzen dugun errealitatea; ezagutzak subjetuen ikuspuntua deskribatzen du, besterik ez.

Kant-en arabera, gainera, fenomenoak -datu enpirikoak- ezagutu ditzakegu, baina ezin dugu benetako errealitatea ezagutu. Alabaina, filosofo idealisten ustez, nolakoa ez den errealitatea esaten badugu, orduan zerbait jakingo dugu errealitateari buruz.

Hegel-en iritziz, ezagutza objetiboa eta ezagutza subjetiboa batuta eskuratzen badugu, ezagutza absolutua lortuko dugu. Horretarako, ideiak garatu behar dira prozesu dialektiko batean, non bakoitzako tesia eta bere antitesia azkenean banatzen dira sintesi batean.

Errealitatea arrazionala da eta ideiak, izpiritu absolutua bihurtzeko, gauzatu behar dira. Orduan, Ideia Natura bilakatzen da eta historian ideiak adierazten dira. Guden bidez, herriak aldatzen dira eta ideia aurreratuak inposatzen dira, zibilizazioak eraikitzen. Politikari eta militarrak ideia berriak defendatzen dituzte boterea lortzeko eta bere anbizio justifikatzeko. Hegel-en ustez, Historiaren helburua ezpiritu absolutua lortzea da eta estatu prusiarrak ezpiritu hau irudikatzen du.