"Komedia"

“Komedia”

Juan José Angulo de la Calle

Komediari esker ondo pasatzen dugu, oso dibertigarria eta osasungarria delako. Hots, Komediaren bidez barre handia egiten dugu eta, hartara, gure barruko tentsioa askatzen da, horregatik irri egitea ona da gure osasunerako. Beraz, interesgarria da komedia zer den jakitea beren erabilerak ezagutzeko.

Lehenengo eta behin, komedia tragediaren kontrakoa da eta tragedia azalduz gero, komedia zer den erekutsi ahal izango dugu. Aristotelesen arabera, tragedian badago pertsonaia nagusia asko sufritzen duena eta hau erruduna izan arren, ez da guztiz gaiztoa, bestela ikusleek ez lukete errukirik edukiko. Sufrimendua eta errukiaren erruz, tentsioa sortzen da eta, tragedia amaitzean, katarsia izaten dute ikusleek eta, hori dela kausa, hobeto sentitzen dira. 

Hariari jarraituz, komedia ezberdina da, baina ez hainbeste. Egia esan, ikusleek ez dute errukirik, bestela ezin izango lukete barre egin, penagarriak irudiko litzaizkieke pertsonaien akatsak eta gertaera txarrak. Alabaina, komedian badago tentsiorik. Adibidez, McKenziek dio komiki barregarrietan txantxa heldu arte, irakurleek txistea itxaroten dutela, suspentsea sentitzen dutela eta txistea heltzean tentsio hori baretzen dutela. Beraz, komedia eta tragedia antzeko samarrak dira.

Bestalde, Bergsonen esanetan, komediak gizakien kontuak zabaltzen ditu eta gizarte funtzioa betetzen du. Izan ere, komediako pertsonaiek gure akats ohikoak irudikatzen dituzte eta hauek mekanikoki jokatzen dute naturaltasunik gabe eta gizakiaren deformazioa erakutsiz, eta euren zoritxar barregarria ikusitakoan, euren akatsak ez egiten ikasten dugu eta hobeto jokatzen dugu euren umiliazioa saihestearren.

Horretaz aparte, komediak beste funtzio batzuk dauzka. Haren bitartez, errealitatea ez zaigu oso gogorra iruditzen. Hau da, komediari esker konturatzen gara errealitatea hain absurdua dela, non batzuetan barregarria izan daitekeen. Egia esan, kasu batzuetan bizi-baldintzak oso lazgarriak dira eta, horrenbestez, ez dira batere irrigarriak; kasu horietan komedia ez da baliogarria, kemena eta erresistentzia baino.

Amaitzeko, kritikak egiteko komediako ironia eta sarkasmoa erabilgarriak dira bidegabekerien zentzugabekeria erakusteko, salatzeko eta kolokan jartzeko. Jakue Pascual esan zuen: “Sabotaia ironiko eta parodikoa: tragikoa dena gainazpi egiteko metodoa da. Sabotaia mota honen bidez, absurdoaren logikan sartzen gara buru belarri. Emandako arrazionalitate ilunak ezarri nahi dizkigun adieraziekin eten egiten dugu. [...] Boterea irrigarri uztea, parodiatzea, ironizatu eta berataz barre egitea edo trufatzea, bere dramagatik mendekatzeko erak dira. Zeren adierazteko modu guztia ukatuta dagoenean beti gelditzen da ironia sabotaia era kontrolaezina bezala.”

-Aristóteles 2007: Poética. Buenos Aires: Editorial Gradifco.

-Bergson, Henri 2003: La risa. Ensayo sobre la significación de lo cómico. Buenos Aires: Editorial Losada.

-McKenzie, Alan 2005: Cómo dibujar y vender cómics strips para periódicos y cómics. Barcelona: Aboitiz-Dalmau.

-Pascual, Jakue & Lègasse, Marc 1986: Anark herria. Bilbo: Felix Likiniano Kultur Elkartea.